La Basconia

1892. urtean, bizkaitar zenbait industrialari Ildefonsa Ayarragarayrekin, Gorbeñaren alarguna, harremanean hasi zirenetik, latorrizko xaflak egiteko fabrika bat egiteko bere Larrazabal-Kareagako lursailetan, bere kobrezko galderen fabrikako tailerrak okupatuz, 1969. urtera arte, urte horretan ALTOS HORNOS DE VIZCAYA enpresak bereganatu baitzuen, gauza asko gertatu da. Berrikuntzako ahalegin handia, lanpostu ugari (fabrikak 3.500 langile izatera heldu zen), jatorrian landatarra zen udalerriaren fisionomia aldatu egin zuen, langile borroka asko, eta hitz batean.... bizitasun asko.

Gutxik dakite LA BASCONIA fabrikan eraiki zirela Deustuko Zubia (1934), Mesedetako Elizaren kupula Areeta-Getxon (1954), San Mameseko Arkua (1953), eta beldar-traktore bat ere bai 1929an 60 CV.ko Mercedes motor batekin ekipatua.

Basauriar familia gehienek LA BASCONIA fabrikan edo fabrika horrentzat lan egin duten kideak dituzte, eta beren oroimena atsegina izan ohi da orokorrean.

Hauek guztiak, bere gizarte-ekintza garrantzitsuaren parte dira: Larrazabal kaleko 10, 12, eta 14 zenbakietan, langileentzako eraikitako 18 etxebizitzak; Pedro Bilbao 2ko 10 etxebizitzak; San Pedroko zazpi etxadietan, ekoizleentzako eraikitako 321 etxebizitzak; Bidearten zegoen Guardia Zibilaren kuartel-etxea; Autonomia kalean zegoen ekonomatua; Baskoniako Botikina (gaur egun beilatokia da); Arte eta Lanbideen eskola zena (Baskoniako Aprendiz Eskola); San Jose Ikastetxea; Probidentzia Eskola; Social Antzokia; San Pedro eliza, eta abar.